کارگاه تصوف و عرفان برگزار شد
به منظور آشنایی اساتید تونسی با تصوف مدیر گروه فلسفه پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی با اشاره به تاریخچه ای از شکل گیری تصوف در اسلام، گفت: اصل تصوف از مدرسه بغداد شروع شد و از آن جا به شرق آسیا گسترش یافت.به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، محمد سوری، در کارگاه تصوف و عرفان که برای اساتید تونسی برگزار شد، ابراز داشت: زهد در میراث اسلامی بین صحابه و تابعین قضیه مهمی است.
وی تصریح کرد: زهد به معنای رویگردانی از دنیا و میل به آخرت است و روایات زیادی در ترغیب مردم به زهد در منابع شیعه و سنی وجود دارد.
مدیر گروه فلسفه پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان این که قبل از بحث از زهد بحث از حدیث مطرح می شود، گفت: در اواسط قرن دوم حدیث به شکل مکتوب رواج پیدا کرد و در قرن سوم اجزاء دین در حدیث به صورت جامع مطرح شد و کتب صحیح و جامع شکل گرفت.
وی یکی از اجزاء حدیثی را زهد دانست و افزود: زهد ادبیات خاص خود را دارد و اولین کتاب زهد از عبد الله مبارک مروزی در قرن دوم است و بین این کتاب و کتاب زهد بیهقی که در قرن پنجم نوشته شده است قرابت زیادی وجود دارد.
سوری با بیان این که اولین کسی که به تصوف شناخته می شود از شاگردان احمد بن حنبل به نام بشر بن حادث است گفت: هر محدثی ناچارا باید زاهد باشد زیرا نقل حدیث نیاز به سفر و شاگردی شیوخ حدیث دارد و این همان روش زاهدان است.
وی با بیان این که زهد هم مانند تصوف بهمعنی رها کردن دنیا و به دست اوردن آخرت است، افزود: فرق بین زهد و تصوف در این است که زهد نیاز به سلوک ندارد ولی تصوف نیازمند سلوک و طی کردن منازل و ایصال به لقاء الله است.
مدیر گروه فلسفه پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی مدرسه بغداد را مهمترین مدرسه تصوف دانست و گفت: در بغداد تصوف به شکل نهایی خود درآمد و بعد از آن صوفیان تشریح آنچه در بغداد بود را کردند و جعفر خلدی و حلاج تربیت یافتگان مدرسه بغداد بودند.
وی افزود: شاگردان مکتب تصوف بغداد در برگشت به شهرهای خود در ابتدا متهم به خروج از دین می شدند ولی به تدریج هر چه می گذشت منتقدان به مکتب حلاج کم شدند و به این ترتیب تأثیرات حلاج در تاریخ تصوف را شاهد هستیم.
سوری تصریح کرد: اولین کتاب جامع در تصوف از حلاج بود و کتاب های دیگر مانند اللمع فی التصوف از طوسی و العرف لمذهب اهل التصوف از ابوبکر البخاری تنها به مسائل کلامی برای اثبات مسلمان بودن صوفیه پرداخته اند و امام غزالی از جمله کسانی بود که اثبات کرد که تصوف از اسلام است.
وی با اشاره به تعمیم اصطلاح تصوف بعد از حلاج اظهار داشت: بعد از حلاج هر کسی که سلوک داشت را صوفی می گفتند و هر کسی که به گونه ای عرفانی بود به عنوان صوفی شناخته می شد.
مدیر گروه فلسفه پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خاطر نشان کرد: بعد از مدرسه بغداد مدارسی از قبیل مدرسه نیشابور، مدرسه بلخ، مدرسه بصر و مدرسه دمشق در تصوف شکل گرفت ولی به دو قسم اشعری و ماتریدی تقسیم شد که غرب ایران را تفکر اشعری و شرق ایران تا فیلپین و اندونزی را تفکر ماتریدی در بر گرفت.