728 x 90

شناخت دوران زندگی امام حسن مجتبی(ع) ،  زمینه‌ساز الگوگیری از ایشان 

  • 1400/2/8 چهارشنبه
روابط عمومی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

حجت الاسلام و المسلمین سید ناصر موسوی: در الگوگیری از زندگی امام حسن (ع) باید شرایط  و حق را بشناسیم و بر اساس شرایط و در نظر گرفتن مصالح امت عمل کنیم. 

حجت ‌الاسلام و المسلمین سید ناصر موسوی، رئیس اداره امور دانشجویی دانشگاه باقرالعلوم (ع) در مصاحبه‌ای با روابط عمومی دانشگاه باقرالعلوم (ع)  به مناسبت میلاد امام حسن مجتبی (ع) به طرح نکاتی پیرامون شرایط سیاسی-اجتماعی دوران زندگی این امام بزرگوار، نقش ایشان در شکل‌گیری و تداوم جامعه اسلامی و الگوی رفتاری امام حسن (ع) در تعامل با دشمن جهت صلح و مذاکره در دوره معاصر پرداخت.
 
در ابتدای این مصاحبه، موسوی مهمترین شرایط سیاسی  اجتماعی دوران زندگی امام حسن مجتبی (ع) را بدین شرح توصیف کرد:
1. قدرت و حاکمیت معاویه: معاویه که فردی زیرک و قدرت طلب بود علاوه بر غصب خلافت دو سنت سیئه را بر جا گذاشت؛ یکی اینکه خلافت را که تا آن زمان جانشینی رسول خدا (ص) در حکومت بود به سلطنت تبدیل کرد. او نه سنت رسول خدا را عمل کرد و نه روش خلفای سابق را ادامه داد، بلکه با اتنخاب فرزند ناشایست خود به ولایتعهدی و خلافت بعد از خود زمینه انحراف را عمیق‌تر و گسترده‌تر کرد. اقدام دیگر معاویه این بود که بر خلاف خلفای سابق که خود را جانشین رسول خدا(ص) می دانستند، او با دور زدن رسول خدا(ص) خود را خلیفه الله خواند. او با این کار مقامش را بالاتر از رسول خدا دانست و استدلال کرد خلیفه خدا بالاتر از رسول خداست! به این ترتیب می خواست مرجعیت خلیفه اموی را جانشین یادگار پیامبر(کتاب و عترت) کند. جالب اینکه همه این انحرافات با استدلال های دینی صورت می گرفت.
2. خیانت یاران نزدیک(خواص) امام: نمونه بارز این خیانت عبیدالله بن عباس فرمانده سپاه امام در مقابل معاویه بود. عبیدالله فرزند عباس عموی پیامبر و از عموزادگان امام حسن(ع) بود. قبلا دو پسرعبیدالله در یمن توسط سپاه معاویه کشته شده بودند. عبیدالله دلایل متعددی برای ماندن کنار امام حسن(ع) داشت(دینداری، خویشاوندی با پیامبر و امام حسن، تعصب قبیله ای، آتش انتقام دو پسرش، وفاداری با عهدی که با امام و سپاه امام داشت برای مبارزه با دشمن) و یک دلیل برای رفتن نزد معاویه (جاه طلبی)، معاویه با زیرکی از همان روزنه نفوذ او را فریب داد و تسلیم کرد. 
3. بی وفایی یاران امام بویژه کوفیان: اهل کوفه در موقعیت های مهم مقاومت و ایستادگی نداشتند و اهل پای کارماندن نبودند. از عوامل این ناهمراهی تشتت و تنوع یاران حضرت بود. اساسا کوفه شهری تازه تاسیس با مردمانی از تبارهای مختلف بود یمنیان، مدنیان، ایرانیان، ... دسته ای از یاران امام خوارج بودند که اعتقادی به حضرت نداشتند و تنها برای نابودی معاویه با امام همراه شده بودند. همین باعث شده بود سپاه امام انسجام نیابد و مقاومت نکند و وفادار نباشد.

رئیس اداره امور دانشجویی دانشگاه باقرالعلوم (ع) در بخش دیگری از این مصاحبه به نقش امام حسن مجتبی در شکل‌گیری و تداوم جامعه اسلامی پرداخت. وی در این رابطه بیان کرد: امام در شکل گیری جامعه نقش قابل توجهی نداشته است او همانند سایر اهل بیت و عموم معتقدان به رسول خدا(ص) عضوی از جامعه اسلامی بودند که رسول خدا آن را پایه ریزی کرده و شکل داده بود. با این حال نقش امام حسن(ع) در تداوم جامعه اسلامی و استمرار آموزه‌های نبوی در جامعه نقش بسیار مهم و سرنوشت سازی بود که با تسامح می توان آن را بی بدیل دانست. در واقع نقش امام در تداوم جامعه اسلامی را می توان در سه مرحله و دوره دنبال کرد:
1. جنگ با معاویه: حضرت با جمع آوری سپاه و مقابله با زیاده خواهی معاویه سعی کرد عامل ضلالت را کنار زده و راه هدایت امت را هموار کند ولی بر اثر عوامل متعدد داخلی و نقشه های دشمن جنگ به شکست منجر شد.
2. صلح با معاویه: امام با اقدام به صلح میدان مبارزه و شیوه مباره با دشمن را عوض کرد و طراحی جدیدی کرد. صلح با سازش متفاوت است، صلح یک اقدام است مناسب ترین اقدام در شرایط خاص ولی سازش یک انفعال است؛ وادادگی در مقابل دشمن. بنابراین امام با صلح معاویه را متعهد به تعهداتی کرد که معلوم بود دیر یا زود زیر پا گذاشته شده و چهره پنهان معاویه برای عموم مردم روشن شده و پرده از افکار و کردارش خواهد افکند. با این کار نارضایتی عمومی فراهم شده و زمینه شورش و قیام علیه بنی امیه شکل می گیرد. بندهای صلحنامه نشان از زیرکی امام در قرار دادن مفاد خاص داشت. 
3. پس از صلح: جنگ و صلح امام با معاویه چند ماه بیشتر طول نکشید ولی دوره امامت ده ساله حضرت پس از صلح مهمترین و حساسترین و سخت ترین دوره زندگی حضرت بود که با شهادت حضرت در سال 50 هـ.ق به پایان رسید. امام در این دوره از همه جهت در حفظ و تداوم جامعه اسلامی تلاش کرد. بخشی از مهمترین اقدامات حضرت در این دوره عبارتند از: ترویج آموزه‌های دین اسلام و افشای موارد بدعت و انحراف، تربیت افراد برای تقویت جبهه حق و استمرار سنت نبوی، فعالیت اقتصادی قابل توجه برای تقویت بعد اقتصادی و پشتوانه کار اجتماعی و فرهنگی، رفع نیاز اقتصادی نیازمندان، رفع نیاز اقتصادی شیعیان و خانواده‌های آن‌ها که معمولا سهمشان از بیت‌المال قطع شده و زمینه درآمد چندانی نداشتند

موسوی در پایان  این مصاحبه، تبیین زندگی و زمانه آن حضرت و تحلیل شرایط سیاسی اجتماعی دوره امام حسن مجتبی (ع) در الگو گیری از سیره آن حضرت و بهره مندی از یافته ها در تعامل با گروههای اجتماعی داخل و حتی دشمنان مفید دانست و افزود: مهمترین نکته ای که الگوگیری و عملیاتی کردن الگوهای برگرفته از سیره حضرت را میسر و مقدور می کند این است که شرایط  و حق را بشناسیم و بر اساس شرایط و در نظر گرفتن مصالح امت عمل کنیم. "شرایط" یعنی اینکه در زمانه ما امام کیست؟ حق چیست؟ موقعیت دشمن کجاست؟ نقاط ضعف و کارگزاران ضعیف کدام است؟ نقاط قوت و تکیه گاهها چه هستند؟ اگر این ها را شناختیم و مصالح عمومی و امت را در نظر گرفتیم و به صورت منسجم از رهبری حق اطاعت کردیم می توان بحران‌ها را پشت سر گذاشت. 


 
 
امتیاز دهی
 
 

فصلنامهعلوم سیاسی فصلنامهتاریخ اسلام فصلنامهآیین حکمت فصلنامهفرهنگ پژوهش
خانه | بازگشت | حريم خصوصي كاربران |
Guest (PortalGuest)

دانشگاه باقرالعلوم (عليه السلام)
مجری سایت : شرکت سیگما