يكي از كارهاي روس و انگليس براي تسلط بر ايران ايجاد بانك و از كار انداختن صرافي هاي ايران و نيز ترويج كالاهاي خود در ممكت ما بود. از اموري كه در مقابله با اين ترويج مصنوعات خارجي صورت گرفت تاسيس شركت اسلاميه توسط عده اي از تجار و علماي در اصفهان بود . قضيه از اين قرار است كه در سالهاي اول حكومت مظفري، انجمن ترقي اصفهان با همكاري تعدادي از بازرگانان، شركت اسلاميه كه در ترويج صنايع وطني ساعي بوده را با مديريت اديب التجار تاسيس مي كنند. واعظ شهير سيد جمال الدين اصفهاني ، ميرزا نصرالله بهشتي معروف به ملك المتكلمين و مجد الاسلام كرماني از اعضاي انجمن ترقي بودند. وقتي كه برخي كالاهاي اين شركت به بازار نجف مي رسد علماي عتبات به حمايت از آن برخاسته و از جمله علمايي كه فتواي مساعدت با شركت مزبور را صادر كردند مراجع ثلاثه حامي مشروطيت يعني خراساني، طهراني و مازندراني ، و بزرگاني چون مرحوم سيد كاظم يزدي صاحب عروة، مرحوم مامقاني، شربياني، محدث نوري، سيد اسماعيل صدر اصفهاني(عموي سيد جمال واعظ) را مي توان نام برد. آخوند خراساني علاوه بر تاييد اهداف شركت، دربار را هم به همكاري با اين حركت الهي دعوت كرده و نامه اي به شاه مي نويسد و در آن پس از ذكر مقداري از اوصاف و نتايج حسنه مترتب بر اين شركت، شاه ايران را به پوشيدن البسه توليد داخل ترغيب نموده و مردم را هم به اين امر تحريض مي نمايد در آخر هم به اين شعر پارسي استشهاد مي نمايد كه: كهن جامه ي خويش پيراستن / به از جامه ي عاريت خواستن. (1)
پس از تاسيس اين شركت است كه كتاب« لباس التقوي» توسط سيد جمال واعظ نوشته مي شود.(سيد جمال الدين بعدها در نزديكي بروجرد كشته شد. او پدر داستان نويس شهير معاصر سيد محمد علي جمال زاده است و اصالتي لبناني دارد) گفته اند كه عده اي از علما از جمله آخوند خراساني بر اين كتاب تقريظ نوشته اند كه البته نگارنده تا به حال به آن تقريظ دست نيافته است. البته امر علما از جمله آخوند در اين مسئله منحصر به اين ساليان نيست او در سالهاي آينده هم فتاواي زيادي درباره اين مسئله يا به صورت اعم از آن يعني استفاده از مطلق مصنوعات وطني دارد چنانكه يكي از اين فتاوا در سال 1324 ق در دست است. در يك بند از اندرزنامه اي هم كه به احمد شاه قاجار مي نويسد او را به ترويج منسوجات و كالاهاي وطني براي آزادي از قيد احتياج به منسوجات و مصنوعات خارجي ترغيب مي كند.(2) در اواخر زندگاني دنيوي هم كه بحث حرمت كالاها و امتعه روسي و خارجي مطرح مي شود بارها حمايت خود را از توليد توليدگران البسه و امتعه داخلي اعلام مي دارد و از مردم مي خواهد از صنايع وطني استفاده كنند.
همين مطلب به بياني ديگر:
شركت اسلامي
صنايع ايران در دوره صفويه از رونق خوبي برخوردار بود. بيش از 90 درصد كالاهاي مورد نياز مردم در داخل كشور توليد مي شد . اما با روي كار آمدن سلسله قاجاريه صنايع رو به ورشكستگي نهاد. ملك المتكلمين ، از روحانيون سرشناس آن دوران ، پيشگام آبادي اقتصاد كشور شد. او با بازرگانان و ثروتمندان گفتگو كرد و آنها را به گسترش صنايع توليدي تشويق نمود. سرانجام پس از ماهها سخنان او به بار نشست . گروهي از بازرگانان با سرمايه يك ميليون توماني كه در آن زمان پول هنگفتي بود، نخستين شركت ملي را در ايران تاسيس كردند. شركت اسلامي نخستين شركت سهامي بود كه در ايران تاسيس شد. اين شركت در سال 1316 ق . در اصفهان آغاز به كار كرد. كارخانه هاي پارچه بافي و توليد پوشاك اين شركت در اندك مدتي چنان سودآور شد كه روز به روز بر شمار سهامداران آن افزوده و صدها دستگاه بافندگي وارد ميان توليد گرديد و شعبه هاي شركت در بسياري از شهرستانها گشايش يافت .
ملك المتكلمين ، حاج آقا نورالله اصفهاني و سيد جمال واعظ در نابر، مردم را به خريد سهام تشويق مي كردند. نهصد هزار تومان سهام از سوي مردم خريداري شد. سيد جمال واعظ كتابي به نام (( لباس التقوي )) نوشت و هدف از تاسيس شركت اسلامي را در آن كتاب بيان نمود. آخوند خراساني و هفت نفر از مراجع تقليد نجف تقريظي بر اين كتاب نوشته ، از شركت اسلامي پشتيباني نمودند. آخوند در حمايت از شركت نوشت : بر مسلمانان لازم است كه لباس ذلت (توليد خارج ) را از تن بيرون كنند و لباس عزت (ساخت داخل ) را بپوشند .(3)
...............................................................
منابع:
1-سياست نامه خراساني،ص7-156،تهران،كوير،1387
2-همان،ص263
3- آفتاب نيمه شب، محمد رضا سماك اماني،قم،1373