به گزارش روابط عمومی دانشگاه باقرالعلوم (ع) نخستین دور گفتوگوی دینی اسلام و هندوئیزم با موضوع «معنویت در اسلام و هندوئیزم» دوم و سوم آبانماه با همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و با حضور حجت الاسلام والمسلمین دکتر شمسالله مریجی، رییس دانشگاه باقر العلوم (ع) حجت الاسلام والمسلمین دکتر محسن قمی، معاون ارتباطات بینالملل دفتر مقام معظم رهبری، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) و حجت الاسلام والمسلمین دکتر حمید پارسانیا عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) تشکیل شد.
در این همایش دکتر ابوذر ابراهیمی ترکمان رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حسن بلخاری، رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران، حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری و رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، دکتر محمدجواد صاحبی رییس شورای علمی دین پژوهان ایران، مرتضی صبوری معاون مرکز گفتوگوی ادیان و تمدنهای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، غلامرضا انصاری سفیر و علی دهگاهی رایزن فرهنگی کشورمان در دهلی نو، «اس آر بهات»، رییس شورای تحقیقات فلسفی هند تعدادی دیگر از شخصیتهای فرهنگی، مذهبی و اندیشمندان ایرانی و هندی در محل مرکز بینالمللی هند، نیز شرکت داشتند.
دکتر مریجی، در سخنرانی خود با عنوان «معنویت؛ حلقه مفقوده جامعه مدرن» گفت: جامعه مدرن و تکنولوژیک امروزین با همه پیشرفتهای فزایندهاش نتوانسته آرامش روانی مطلوب را در اختیار اعضای انسانیاش قرار دهد..
وی افزود: به همین دلیل تلاش فراوانی شده تا با ارایه نسخههای شفابخش خود بتوانند انسانهای برخوردار از آسایش جسم را آرامش روان ببخشند؛ اما به عیان دیده میشود که تا کنون در این راه توفیق چندانی نداشتند.
دکتر مریجی ادامه داد: سرّ این کار این است که جامعه انسانی عصر حاضر، درد معنویت داشته و حلقه مفقوده جوامع مدرن نبود معنویت حقیقی است و نگارنده بر این باور است که ادیان الهی میتوانند با ارایه معنویت حقیقی، راه پویندگان حقیقت را هموار کرده و امید رسیدن به ساحل نجات را در دل خسته انسانهای برخوردار از اسباب مادی، زنده نگهداشته و محرک نیرومندی برای درنوردیدن دریای متلاطم پیش روی آنها باشد. (چکیده مقاله )
دکتر محسن قمی در سخنرانی خود با عنوان «معنویت؛ نیاز مشترک انسان معاصر» گفت: ایران و هند از دیرباز دو کانون بزرگ تمدن جهانی بوده و در کنار یکدیگر در معماری و دکترین فرهنگی جهان کوشیدهاند و هماکنون نیز پیروان اسلام و هندوئیسم، بیش از یک سوم جمعیت کره خاکی را در بر میگیرند.گفتوگوی امروز ما نیز میتواند ادامه همان سنت گذشته و تلاش برای پیریزی جهان بهتر باشد..
وی دلایل سهگانه نیاز به معنویت را " احساس پوچی ناشی از سلطه مادهگرایی و ماتریالیسم" ، " احساس تنهایی" و " احساس اضطراب و ناامنی " دانست و پس از طرح اذعان اندیشمندان به زوال سکولاریسم، مؤلفههای چهار گانه معنویت را چنین بر شمردند 1- جهان هستی فراتر از جهان ماده است و ماوراءطبیعت بسی گستردهتر از جهان کوچک طبیعت است. 2- حقیقت جهان از نظم شگفتانگیزی در عین انعطافپذیری برخوردار است و مجموعه هستی به سوی هدف نهایی خود در حال حرکت است 3- معنویت آن است که انسان نیز دارای دو بعد بدن و روح است؛ لکن حقیقت وجودی انسان همان روح است و 4- بخش حقیقی و عمده وجود انسان یعنی روح در باطن و حقیقت جهان مقولهبندی می شود و به همین جهت از قداست ذاتی و فناناپذیریی برخوردار است.
دکتر قمی در نهایت افزود: قرابتهای فراوان میان قرآن و اوپانیشادها که به تعبیر دانشمند بزرگ شیعه علامه طباطبایی، بسیاری از موارد آن با توحید ناب قرآنی همسو است، زمینه این همکاری مشترک را بیش از پیش فراهم خواهند کرد. همانگونه که آشنایی اولیه اروپاییان از طریق ترجمه فارسی آن صورت گرفته، در آینده نیز زمینه همکاری مشترک را بیشتر فراهم آورد.
دکتر پارسانیا در سخنرانی خود با عنوان «هستی مقدس در حکمت اسلامی» که در دومین روز از نخستین دور گفتوگوی دینی اسلام و هندوئیزم در دهلی نو انجام شد، در باب معنای هستی قدسی، گفت: نگاه قدسی به هستی در قبال نگاه دنیوی و این جهانی است. در نگاه دنیوی ـ سکولار ـ زندگی دنیا در کانون جغرافیای هستی است و هر نوع واقعیت دیگری که، فراسوی هستی دنیوی باشد اگر انکار نشود، بیارتباط با این عالم در نظر گرفته شده و یا آن که در حاشیه زندگی دنیوی و در خدمت آن دیده میشوند. در نگاه قدسی، هستی مقدس در کانون جغرافیای عالم است. هستی مقدس وجودی است که اوّلاً، ناقص نیست و ثانیاً، کمال ناقص نیز ندارد، یعنی کمالات او نیز نامحدود و بدون حد است.
وی در ادامه درباره تعاملات حکمت اسلامی، اظهار کرد: جریانهای مختلف معرفتی در جهان اسلام در توصیف هستی مقدس دیدگاههای مختلفی را ارائه دادهاند و حکمت اسلامی نیز یک جریانی معرفتی است که در تاریخ اندیشه خود، نسبت به هستی مقدس دورههایی را پشت سر گذارده است. دکتر پارسانیا همچنین با بیان این که تکوین حکمت اسلامی و تطورات تاریخی آن در تعامل با عواملی چند بوده است، گفت: مهمترین این عوامل عبارتند از: آیات قرآن کریم و احادیث، میراث عقلی جامعه بشری، مکاشفات عرفانی جهان اسلام و همچنین گفت و گوی مستمر با متکلمان.
در ادامه دکتر ابوذر ابراهیمی ترکمان، رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز در سخنانی با عنوان «معنویت؛ عبور از ظاهر به معنی»، گفت: بشر در پاسخگویی به نیازهای مادی خویش در طول یکصد سال گذشته، تلاشهای فراوانی کرده و موفقیتهای زیادی را کسب کرده است. به ویژه در پنجاه سال اخیر و با دستیابی به فناوری های نوین، توانسته سرعت را به طور شگرفی در بسیاری از امور افزایش دهد؛ اما با این همه در دستیابی به خواستههای معنوی نه تنها پیشرفت چندانی حاصل نکرده است؛ بلکه در برخی از موارد پسرفتهای زیادی نیز داشته است.
وی افزود: عصر کنونی عصری است که دیدههای ظاهربین بشر را تقویت کرده و چشمنوازی های دنیوی او را متوجه خود کرده است؛ اما نه خود واقعی او که وابسته به منبع هستی است؛ بلکه خودی که در پندار برای خود ساخته است. این خودِ مجازی گاه تا آنجا انسان را از خود واقعیاش دور میکند که با مغز دیگران فکر میکند و با پای دیگران راه میرود.
ابراهیمی ترکمان ادامه داد: به نظر میرسد که در آیین هندو نیز به این مسأله کاملاً توجه شده است. یوگ آناندا (۱۹۶۸) بر این عقیده است که طبق آموزههای آیین هندو، همه انسانها دارای سه خصوصیت هستند: انفعال، تحرک و رشد یا خرد. این خصوصیات در همه انسانها با درجات مختلفی وجود دارد و در مجموع به نفع بشریت هستند.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تأکید بر اینکه بشر، امروز آنچنان در خود گرفتار شده است که خودش حجاب شناخت خویشتن شده و به همین دلیل از معنویت فاصله گرفته است، گفت: امروز معنویت مانند دارو نیست که فقط برای بیماران ضرورت داشته باشد؛ بلکه مانند غذاست که برای هر بشری ضرورت دارد و یکایک انسانها به معنویت نیازمند هستند.
وی همچنین گفت: در زبان عربی و فرهنگ اسلامی، تمام واژگانی که برای بیان دین به کار رفته است همه به معنی راه است؛ واژگانی همچون مذهب، طریقت، شریعت، مسلک و حتی خود واژه دین به معنی راه است. در پس معنای این واژهها، هم به مسیر و هم به حرکت توجه شده است و نمیتوان با سکون و متوقف شدن به هدف رسید.
وی در تأکیدی در خصوص اهمیت آموزشهای معنوی گفت: اگر این آموزش به اعتقاد نینجامد و اعتقاد نیز به عمل منجر نشود، وضعیت همانی خواهد بود که امروز در جهان است. امروز متأسفانه در بین پیروان یک دین که در اصول، آموزشهای یکسانی را دیدهاند، یکی به سمت افراطگرایی و خشونت سوق پیدا می کند و دیگری به سوی صلح و محبت و عشق. در حقیقت غفلت، سبب اصلی این همه کژروی در عالم است. از یک سو غفلت و از سوی دیگر بیخردی و جهالت دست به دست هم دادهاند تا انسان را با سرعت بیشتری از معنویت دور کند.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در پایان سخنانش با قدردانی از برگزارکنندگان اولین دور گفتوگوی اسلام و هندوئیزم، اظهار کرد: امیدوارم گفتوگوی امروز ما، زمینه شناخت عمیقتر و متقابل از یکدیگر در آینده را فراهم کند و بدین منظور آمادگی مرکز گفتوگوی ادیان وتمدنهای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برای میزبانی دور دوم گفتوگوی اسلام و هندوئیزم در سال ۱۳۹۸ در تهران را اعلام میکنم.