سيد ابولحسن اصفهاني
مرحوم آيت الله حاج سيد ابو الحسن اصفهاني رحمة الله عليه يكي از بزرگترين علما و مراجع شيعه در قرن اخير است كه متجاوز از سي سال در رأس حوزه نجف از اساتيد بزرگ فقه و اصول بود و بعد از فوت مرحوم حائري و مرحوم نائيني زعامت و مرجعيت جهان تشيع به معظم له منتهي شد. در سال 1284 در يكي از قصبات اصفهان متولد شد و ابتدا چند سال در اصفهان مقدمات علوم و سطوح فقه و اصول را به پايان برد و سپس وارد حوزه عراق شد و سالها از كرسي درس آيات عظام: مرحوم سيد استاد، آخوند خراساني، علامه يزدي، مجاهد شيرازي، و آقا شريعت اصفهاني به خوبي بهره مند بود و خود به درجه اجتهاد و استادي ارتقاء يافت. آيت الله اصفهاني يكي از مدرسين بزرگ حوزه نجف بود كه پس ازفوت علامه يزدي حوزه درس او محل استفاده اعلام بزرگ و فضلاي متعدد قرار گرفت. آيت الله اصفهاني مجتهدي اصولي، محققي مدبر، استادي كامل و دانشمندي جامع علوم فقهي بود. او عمري در حوزه نجف در كوران بحثهاي مختلف علمي و فقهي قرار داشت و خود سرآمد اقران گرديد. مرحوم اصفهاني دانشمندي متقي و مجسمه اي از فضائل انساني و معالم ديني و اخلاقي بود. اين پيكر تقوي و صبر و استقامت، از مسير علم و عبادت چنان پيشرفتي نمود كه مورد توجه خاص اولياي خدا قرار گرفت و از امدادهاي غيبي و توجهات خاصه بقية الله الاعظم ارواحنا فداه برخوردار گشت، و از او در دوران زعامت و سرپرستي كرامات و عجايبي مشاهده شد كه مسلما مورد توجهات باري تعالي و ولي امر او بوده است.
نوشته اند معظم له در موارد لزوم ضمن تماس با سرور انس و جان نارسائيهاي حوزه و حوايج ضروري جهان تشيع را مرتفع مي ساخت. مرحوم آيت الله اصفهاني را دولت انگليس با مبالغي زياد قصد داشت استعمار كند. سفير آنها به اتفاق نوري سعيد تقاضاي ملاقاتي درخلوت به او پيشنهاد نمود نپذيرفت.آخر الامر سفير به اتفاق نوري سعيد وارد جلسه عمومي كه آيات و شيعيان در حضور آقا بودند به خدمت رسيد و ضمن سخناني مزورانه چكي سنگين از طرف دولت متبوع خود تقديم آقا نمود. مرحوم اصفهاني آن چك را با مبالغي زيادتر (جهت هزينه مسلمانان و شيعيان مستضعف و مستمنداني كه همه توان خويش را به اضافه عزيزان خود در جنگهاي بين الملل از دست داده بودند) به سفير و نوري سعيد مسترد داشت و فرمود اگر داشتيم (مبسوط اليد بوديم) خيلي بيش از اينها در راه اسلام و مسلمين مصرف مي نموديم. سفير در مراجعت از خانه آقا، گفته بود ما خواستيم او و پيروان او را بخريم! اما او ما و دولت انگليس را خريد!! جهانيان زعما و سران مختلف ممالك و مذاهب را با زعماي شيعه مقايسه نمايند و خود قضاوت كنند!! آنگاه پي به حقانيت اسلام و تشيع سرخ علوي كه در رأس آن پيامبر بزرگ اسلام و علي و اولادش عليهم السلام بازو به بازو با اقيانوس علوم تشريعي (و تكويني) ايستاده و خونها داده اند خوب بنگرند! و قضاوت نمايند!! و سپس به حقيقت و روح اسلام پي ببرند.
مرحوم آيت الله اصفهاني عمري طولاني در راه خدمت به اسلام و مسلمين به خوبي پيش رفت و خود وسيله نجات بود و وسيلة النجاتي نيز جهت عمل مقلدين به رشته تحرير برد و فضلا و دانشمنداني به جهان تشيع تحويل داد. فرزند عالم و مجتهد او سيد حسن موسوي اصفهاني را بعد از نماز مغرب در حضور آقا به دستور استعمارگران و نوكران ابله سربريدند و او كه در مقابل خدا بود خم به ابرو نياورد. معظم له كه خواستار رضاي خداي متعال و بقاي اسلام عزيز بود بعد از مدتي قاتل ابله را نيز پيامبر گونه بخشيد. مرحوم آيت الله اصفهاني سالها از دست استعمارگران و نوكران داخلي آنها در رنج بود و مدتي تبعيدي كشيد و از دست ددمنشان منافق ناراحتيها و آزارهاي روحي ديد ولي تحمل مي فرمود. و در عين حال كه از رنج مسلمين و شيعيان غافل نبود، خود عمري ايستاد و در راه انجام وظائف و ابلاغ رسالت خويش كوتاهي ننمود، و سرانجام در ششم ذيحجه سال 1365 روانش از زندان تن آزاد شد و به لقاي حق نائل گرديد و در كنار صحن مرتضوي مدفون شد. با مرگ او همانگونه كه به ياد داريد جهان اسلام و تشيع به ماتم عظيمي فرو رفت كه فقدان اين گونه افراد ثلمه ايست بر پيكر اسلام كه لايسدها شيء. يادآوري: بعد از مرحوم آيت الله العظمي اصفهاني رحمة الله عليه، با آنكه به مراجع و آياتي بزرگ بر مي خوريم، اما سرانجام زعامت و مرجعيت جهان تشيع به مرحوم آيت الله بروجردي منتهي شد. روان همگان شادتر باد.