دستورالعمل آيت الله شيخ حسنعلي نخودكي اصفهاني به امام خميني
سالك الي الله آيت الله حاج شيخ حسنعلي نخودكي اصفهاني در حرم امام رضا (ع) خطاب به امام خميني: چه اصراري داريد چيزي را كه ممكن است موجب خسران شود، ياد بگيريد؟ اما من چيزي را به شما ياد مي‌دهم كه برايتان خسارتي ندارد و محتاج ديگران هم نمي‌شويد.
روايت اول: (به نقل از فرزندآيت الله موسي شبيري زنجاني)
مطلبي را درباره منزلت و جايگاه آيه سوم سوره طلاق " ويرزقه من حيث لايحتسب ومن يتوكل علي الله فهو حسبه ان الله بلغ امره قد جعل الله لك شي قدرا" با يكي از روحانيون سرشناس تهران بحث مي‌كرديم و چون در تاكيد بر قرائت اين آيه به همراه بخشي از آيه دوم همين سوره ترديد وجود داشت از ايشان خواستيم در سفر امسال حج از علماي حاضر در اين خصوص سوال نمايند.
ايشان پس از بازگشت از سفر در همين خصوص مي‌گويد: با فرزندآيت الله موسي شبيري زنجاني اين مطلب را در ميان گذاشتيم و مطلبي كه در خصوص ديدار ايشان و شيخ حسنعلي نخودكي مطرح بود را مورد سوال قرار داديم .ايشان در تماس تلفني با اين مرجع تقليد اصل ماجرا را جويا شده و به شرح ذيل بيان مي‌كنند.
مطلب مذكور در نشريه زائر منتشر و در اختيار حجاج بيت الله الحرام قرار مي‌گيرد و از آنجا كه داراي اهميت خاصي از جهات نمايش اوج عرفان اين شيخ فاضل ،صداقت امام خميني (ره)در كلام و ...مي‌باشد بر آن ديديم تا با انتشار آن در ترويج آن قدمي برداشته باشيم .
شرح ماجرا به نقل از فرزند آيت الله شبيري زنجاني از زبان پدر بزرگوارشان اين‌گونه نقل مي‌شود كه :
در سفري كه امام خميني(ره) و پدرم براي زيارت به مشهد مقدس رفته بودند امام در صحن حرم امام رضا (ع) با سالك الي الله حاج حسنعلي نخودكي مواجه مي‌شوند. امام امت (ره) كه در آن زمان شايد در حدود سي الي چهل سال بيشتر نداشت وقت را غنيمت مي شمارد و به ايشان مي‌گويد با شما سخني دارم.حاج حسنعلي نخودكي مي‌گويد: من در حال انجام اعمال هستم، شما در بقعه حر عاملي (ره) بمانيد من خودم پيش شما مي‌آيم. بعد از مدتي حاج حسنعلي مي‌آيد و مي‌گويد چه كار داريد؟
امام (ره) خطاب به ايشان رو به گنبد و بارگاه امام رضا (عليه‌السلام) كرد و گفت: تو را به اين امام رضا، اگر (علم) كيمياداري به ما هم بده؟
حاج حسنعلي نخودكي انكار به داشتن علم (كيميا) نكرد بلكه به امام (ره) فرمودند:اگر ما «كيميا» به شما بدهيم و شما تمام كوه و در و دشت را طلا كرديد آيا قول مي‌دهيد كه به جا استفاده كنيد و آن را حفظ كنيد و در هر جايي به كار نبريد؟
امام خميني (ره) كه از همان ايام جواني صداقت از وجودشان مي‌باريد، سر به زير انداختند و با تفكري به ايشان گفتند: نه نمي‌توانم چنين قولي به شما بدهم.
حاج حسنعلي نخودكي كه اين را از امام (ره) شنيد روبه ايشان كرد و فرمود: حالا كه نمي‌توانيد «كيميا» را حفظ كنيد من بهتر از كيميا را به شما ياد مي‌دهم و آن اين كه:
بعد از نمازهاي واجب يك بار آيه الكرسي را تا «هو العلي العظيم» مي‌خواني.
و بعد تسبيحات فاطمه زهرا سلام الله عليها را مي‌گويي.
و بعد سه بار سوره توحيد «قل هو الله احد» را مي‌خواني.
و بعد سه بار صلوات مي‌گويي: اللهم صل علي محمد و آل محمد
و بعد سه بار آيه مباركه: وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا ؛
(سوره طلاق آيه 2 و 3) (هركس تقواي الهي پيشه كند، خداوند راه نجاتي براي او فراهم مي‌كند و او را از جايي كه گمان ندارد روزي مي‌دهد، و هركس بر خداوند توكل كند كفايت امرش را مي‌كند، خداوند فرمان خود را به انجام مي‌رساند، و خدا براي هر چيزي اندازه‌اي قرار داده است.)
را مي‌خواني كه اين از كيميا برايت بهتر است.
روايت دوم:آيت‌الله سيد جعفر شبيري زنجاني:
امام و مرحوم ابوي بالا سر حضرت امام رضا عليه‌السلام، آشيخ حسنعلي را مي‌بينند. مي‌آيند كه با ايشان صحبت كنند، ايشان زيارت مي‌خواندند و اشاره مي‌كنند برويد جلوي مدرسه حاج ملا جعفر، زيارت را كه خواندم، به آنجا مي‌آيم.
به آنجا مي‌آيند و ظاهراً امام به ايشان مي‌گويند: «شما را به اين حضرت رضا عليه‌السلام قسم مي‌دهيم كه علم كيميا را به ما ياد بدهيد».
ايشان مي‌گويند: «اگر همه كوه‌هاي عالم را طلا كنيد، آيا اطمينان داريد كه از آنها سوء استفاده‌اي نشود؟»
امام مي‌گويند: «نه، اطمينان نداريم.»
مي‌گويند: «پس چه اصراري داريد چيزي را كه ممكن است موجب خسران شود، ياد بگيريد؟ اما من چيزي را به شما ياد مي‌دهم كه برايتان خسارتي ندارد و محتاج ديگران هم نمي‌شويد».
اين را نشنيده بودم، بعداً از اخوي بزرگ حاج آقا موسي شنيدم و كاملش را برايم بيان كردند.
ايشان مي‌گويند آشيخ مي‌گفتند اول آية‌الكرسي مي‌خوانيد، بعد تسبيحات حضرت زهرا«سلام الله عليها»، بعد سه تا قل هو الله و سه صلوات و سه مرتبه « وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا » ( سوره طلاق، آيات 2 و 3).
پدرم مي‌فرمودند بعد از آن ديگر هيچ وقت محتاج نشدم.
روايت سوم: به نقل ازمرحوم آيت الله بهجت ره
آيت الله محمدي ري شهري: در تاريخ 19/3/1383 (۲۵ شوال ۱۴۲۵ ) خدمت مرحوم آيت الله بهجت رسيدم. حال ايشان بهتر از ملاقات قبلي بود. فرزند ايشان گفت كه ماه رمضان را روزه گرفته‌اند.
در مورد ديدار امام خميني با شيخ حسنعلي نخودكي در جواني و دستور العمل ايشان به امام - كه بعد از هر نماز، سه بار سوره توحيد و سه بار صلوات و سه بار آيه «و من يتق الله ...» را قرائت كند - پرسيدم.
پاسخ دادند : «ايشان با سيد احمد زنجاني، پيش آقاي شيخ حسنعلي نخودكي مي‌روند و از او علم كيميا مي‌خواهند. ايشان جواب مي‌دهد كه : آيا متعهد مي‌شويد كه آن را در غير آنچه مرضي خداوند متعال است، مصرف نكنيد؟
هيچ يك، متعهد نمي‌شوند. بعد مي‌گويد : چيزي مي‌دهم كه بهتر از كيميا باشد. و آن دستور العمل را مي‌دهد».
آيت الله بهجت، ترتيب اذكار را دقيق به ياد نداشتند؛ ولي فرمودند : «در بحار هست؛ اما مرحوم نخودكي، بخشي از آن را اخذ كرده است».
آيت الله بهجت اضافه كردند : «شايد اگر آقاي خميني به آقاي نخودكي مي‌گفتند كه كيميا را با استخاره مصرف كنيم، به آنان مي‌داد».
شيخ حسنعلي به امام فرموده بود كه اين دستورالعمل براي انجام شدن هر خواسته‌اي، مناسب است.
روايت چهارم: به نقل از آيت الله شهيد حاج آقا مصطفي خميني ره
اين جانب (آيت الله محمدي ري شهري) قبلاً از برادر بزرگوارم حجت الاسلام و المسلمين آقاي علي اكبر الهي خراساني شنيده بودم كه با يك واسطه از آية الله حاج آقا مصطفي خميني نقل كردند كه :
امام خميني در جواني همراه با يكي از رفقايش در مشهد با شيخ حسنعلي نخودكي، ملاقاتي داشته و از ايشان تقاضايي نموده است. آقاي نخودكي هم به ايشان گفته : پس از هر نماز واجب، سه مرتبه سوره توحيد را بخوان و سه بار صلوات بفرست و سه بار آيه «و من يتق الله يجعل له مخرجا» و يرزقه من حيث لا يحتسب و من يتوكل علي الله فهو حسبه ان الله بلغ امره قد جعل الله لكل شيء قدرا «را قرائت كن.».
امام فرموده بوده كه : رفيق ما به صورت منقطع به اين توصيه عمل كرد؛ ولي من از آن موقع تاكنون، آن‌را ادامه داده‌ام و هر چه دارم، از آن دارم.
البته در نقل از حاج آقا مصطفي، رفيق همراه امام، سيد محمد صادق لواساني گزارش شده؛ اما نقل صحيح، همان است كه آيت الله بهجت فرموده‌اند.
روايت پنجم: به نقل از آيت الله حاج آقا موسي شبيري زنجاني
آيت الله محمدي ري شهري: همچنين در تاريخ ۱۳۸۳/۱۲/۸، تلفني از حضرت آيت الله حاج آقا موسي شبيري زنجاني جريان درخواست امام و مرحوم شيخ حسنعلي در حرم حضرت رضا «عليه‌السلام» را پرسيدم. ايشان فرمود :
"خودم اين جريان را از پدرم (آيت الله سيد احمد زنجاني) نشنيده‌ام؛ ولي طلبه‌اي به نام سيد صادق ... نقل كرد كه : خوابي ديدم و به نماز پدرتان رفتم. ديدم كه بر سر قبر قطب راوندي، براي ايشان فاتحه مي‌خواند. به ايشان گفتم : شنيده‌ام كيميا داريد؟ فرمود : بيا برويم صبحانه منزل! با هم رفتيم. بعد برايم تعريف كردند كه يك سال با آقاي خميني، در مشهد بوديم. حرم، مشرف شديم. شيخ حسنعلي هم مشغول بود و از روي مفاتيح _ كه گويا تازه چاپ شده بود _ زيارت مي خوند. ايشان (آيت الله خميني) به او گفت : تو را به اين حضرت، حاجتي دارم. شيخ گفت : سيد بگذار زيارت كنم. بعد... قرار شد سر قبر شيخ حر عاملي با هم صحبت كنيم. شيخ وقتي زيارتش تمام شد، آمد.».
خواسته آيت الله خميني گويا كيميا بوده است. شيخ پرسيد : اگر علم كيميا داشتيد و قدرت اين را داشتيد كه كوه‌هاي دنيا را طلا كنيد، مطمئن هستيد كه از اين علم، سوء استفاده نمي‌شود؟ ايشان جواب دادند : نه.
ايشان فرمود:اگر مطمئن نيستيد، من چيزي را مي‌گويم كه {ديگر } مشكل مالي نداشته باشيد و خطر هم نداشته باشد:
بعد از هر نماز، سه بار «قل هو الله احد» را بخوانيد. بعد، سه بار صلوات و سه بار آيه «و من يتق الله» تا «قد جعل الله لكل شيء قدرا» را تلاوت كنيد.
حاج آقا موسي اضافه كردند كه :پس از اين جريان، يك وقت پدرم اين جريان را براي كسي نقل مي‌كرد كه من، آخرهاي آن را از ايشان شنيدم.
روايت ششم: به نقل از آقاي مقدادي (ره) فرزند مرحوم نخودكي
آيت الله محمدي ري شهري: يك نكته هم اضافه مي‌كنم كه از پسر شيخ نخودكي، آقاي مقدادي (حاج شيخ علي مقدادي اصفهاني- متوفاي ۱۳۸۸/۱۲/۲۷) با واسطه شنيدم كه قبل از سوره توحيد، آية الكرسي را اضافه كنند و گفتند كه اين مطالب در روايتي آمده است.
اگر چه برخي، اين اضافه را از فرزند مرحوم نخودكي نقل كرده‌اند، ولي آقا (آيت الله بهجت)، فرمود : «به گمانم او در شرحي كه براي پدرش نوشته، اين اضافات را نياورده است» و مقصودشان كتاب نشان از بي نشان‌ها بود.
منبع: كتاب زمزم عرفان، نوشته آيت الله محمدي ري شهري