مساله «حسن و قبح ذاتى و عقلى اشياء» از جمله مباحث مهم و ارزشمندى است كه براى خود پايگاهى در ميان علوم مختلفي؛ همچون علم كلام، اخلاق و اصول پيدا كرده است.
بطور كلى، اصولى كه اختلاف محيط و تمدن و گوناگونى عادات و تقاليد، خدشهاى بر آن وارد نسازد و از دوام و ثبات آن نكاهد، از اين مساله سرچشمه مى گيرد؛ به تعبير ديگر، اگر يك اصلاخلاقى زيباست، همواره زيباست و اگر زشت است تا ابد زشت است.
بدون اعتقاد به حسن و قبح عقلى و ذاتى اشياء، ارزشهاى اخلاقى نسبى مى شوند و انديشه ثبات و دوام در آن خيالى بيشنخواهد بود.
آنچه در اين مختصر در پي آن هستيم، بررسي ديدگاه آخوند خراساني، به عنوان يكي از علماي شاخص و برجسته عصر مشروطيت، پيرامون آن است.
واژگان كليدي:آخوند خراساني، حسن و قبح عقلي، اشاعره، معتزله، عدليه.