خبر واحد، اصطلاحي اصولي است كه در دانش هاي مختلفي؛ همچون «درايه»، «فقه» و «اصول» مورد بحث قرار مي گيرد[2] و به همين جهت، از ديرباز، پيرامون آن، بحث هاي متعددي مطرح بوده است.[3] ميزان اهميت و ارزش اين مقوله در ميان علوم اسلامي، باعث شده است تا كانون توجه جدي علماي اصول، اعم از اماميه و عامه، را به خود اختصاص داده باشد.
گذشته از يك سلسله مباحث مقدماتي پيرامون آن؛ مباحثي همچون «تعريف خبر واحد در برابر خبر متواتر» و «محفوف به قوانين مفيد علم»، «تقسيم خبر واحد به صحيح، حسن، موثق، ضعيف، مرسل، مضمر، مجهول و منقطع و ....»[4] مهم ترين و جدي ترين بحثي است كه پيرامون خبر واحد مطرح بوده است.
بحث حجيت آن است كه درباره حجيت و عدم حجيت آن دلائل، شرائط، موانع، مباني، مناط و ملاك حجيت و حوزه و محدودة حجيت، ميان علماي اسلام از متكلمين و اخباري ها و اصولي ها و مجتهدين اختلاف نظر هايي وجود داشته و دارد.
آن چه در اين تحقيق مورد پيگيري است بيان مناط حجيت خبر واحد، آثار و نتايج مترتب بر آن است كه بحثي است مورد اختلاف و در حوز ه استنباط احكام تأثيرگذار و تعيين كننده است.
واژگان كليدي: خبر واحد، مناط حجيت، آثار و پيامد.
[2] . فرهنگ معارف اسلامي، ج 2، ص 329ـ 333 دكتر سيد جعفر سجادي ـ شركت مؤلفان و مترجمان ايران، ارديبهشت 1362 شمسي
[3] . الرسائل الاصوليه، آقا باقر وحيد بهبهاني، ص 100
الذريعه آقا بزرگ تهراني ج 6 ص 270 و ج 7 ص 139 كه به نقل از نجاشي: كتاب خبر الواحد و العمل به توسط حسن بن موسي نوبختي نگارش يافته است.
[4] . الرواشح السماوية ص 72ـ 74 تدريب الراوي ـ ني شرح تقريب النووي 159-173ـ جلال الدين سيوطي الرعاية في علم الدراية ص 76ـ 164 و معالم الدين ص 216