به گزارش امور فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم(ع) نشست علمی گروه فقه سیاسی با موضوع «تحلیل اغتشاشات اخیر از منظر فقه امنیت» با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین احمد رهدار، عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) و با حضور دانشجویان در سالن اجتماعات دانشگاه برگزار شد.
بررسی تحلیلهای مختلف درباره اغتشاشات اخیر
رییس گروه فقه سیاسی دانشگاه باقرالعلوم(ع) به تحلیلهای مختلف درباره اغتشاشات اخیر اشاره و تصریح کرد: ابتدا چند تحلیل از اغتشاشات اخیر با محوریت افزایش قیمت بنزین ارائه میشود و در ادامه به ظرفیتها و بایستههای فقه امنیت ناظر به این گونه اغتشاشات خواهیم پرداخت.
وی به تحلیل نخست اشاره کرد و گفت: برخی این دیدگاه را مطرح کردهاند که با توجه به کاهش پایگاه اجتماعی دولت و در آستانه انتخابات مجلس، اغتشاشات اخیر کار دولت بوده است؛ هر چند در ادامه، سرنخ مدیریت آشوبها از دست آنها خارج شد.
حجت الاسلام والمسلمین رهدار افزود: این تحلیل مسبوق به سابقه است و درباره برخی دولتهای داخلی و خارجی صدق میکند، بدین جهت که معمولا این گونه اغتشاشات از سوی آشوبگران و فتنه گران ایجاد میشود و از طریق یک وفاق اجتماعی و با یک موج انقلابی همچون 9 دی خاتمه مییابد، لذا دولت سعی داشت در شرایط ورشکستگی اقتصادی و با توجه به تجربه مشابه اغتشاشات گذشته از وفاق اجتماعی و سرمایه اجتماعی رهبری سوء استفاده کند.
وی به حمایت رهبر معظم انقلاب از قانون اشاره کرد و یادآور شد: تجربه اغتشاشات گذشته نشاندهنده این است که رهبری از قانون حمایت میکند و دولت تلاش داشت این سرمایه اجتماعی را مصادره به مطلوب کند؛ کما این که سرمایه اجتماعی رهبری خرج این قضیه شد و در این زمینه تردیدی نیست.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) تحلیل نخست را ضعیف خواند و به تبیین تحلیل دوم پرداخت و گفت: در تحلیل دوم، انگشت اتهام به طرف سپاه رفته است و تلقی این است که سپاه به دنبال فرصتی برای ضربه زدن به دولت بوده و گران شدن بنزین، بهترین بهانه برای این امر بوده است.
وی فریب اطلاعاتی را یکی از رویکردهای سیستمهای اطلاعاتی دنیا برشمرد و ابراز داشت: در این تحلیل با وجود 16 سرویس امنیتی و 25 هزار عضو ارتش سایبری که قرار بود، آشوب سنگینی را رقم بزنند، سپاه زودتر وارد عمل شد و با کلید زدن اغتشاشات، عملا دشمن را غافلگیر کرد.
حجت الاسلام والمسلمین رهدار تأکید کرد: به نظر میرسد این تحلیل ساده اندیشانه و به دور از واقعیت است، چون دولت در حال حاضر در شرایط رقابت و انتقام گیری نیست، بلکه در وضعیت ترحم است، در مرحله بعد هزینه این کار بسیار بالاست و هیچ انسان عاقلی و نهادی همچون سپاه برای به دست آوردن منفعت کم، اینقدر هزینه نمیکند.
نقش ارتشهای سایبری دشمن در پشت صحنه اغتشاشات
وی به تحلیل سوم و ارتشهای سایبری در پشت صحنه اغتشاشات اشاره کرد و گفت: در این تحلیل به ارتشهای سایبری غربی و عربی اشاره شده است که با سازمانهای همکار همچون سازمان منافقین با 10 هزار کاربر داخلی و چند هزار کاربر بیرونی، سازمان اطلاعاتی ناتو، سازمان آمان اسرائیل و سازمان اطلاعاتی روچیلد هرکدام با چندهزار نیرو مشغول پشتیبانی از اغتشاشات بودند و اتاق منطقهای سازماندهی آنها در اربیل عراق و هرات افغانستان بود.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) فریب اطلاعاتی سپاه جهت غافلگیری دشمنان و بیتدبیری دولت را بخشی از واقعیتهای اغتشاشات خواند و ابراز داشت: اغتشاشات رویکردی است که کشورهای استکباری برای استعمار نیابتی همانند رژیم شاه در گذشته و جنگ نیابتی با تأسیس داعش در دستور کار خود قرار داده و مسبوق به سابقه است، بدین جهت صریحا اعلام کردند که جنگ را به خیابانهای ایران خواهند کشاند.
وی افزود: پدیده اغتشاش رویکردی در جنگهای نیابتی است که در ایران طی چند گام در سالهای متوالی اتفاق افتاد، گام اول تغییر از رویارویی مردم با حاکمیت به رویارویی مردم با مردم بود، غرب به این نتیجه رسیده که به جای ضربه سخت و دفعی، باید ضربات فرسایشی و تدریجی به حکومت جمهوری اسلامی وارد کند که نهایتا باعث ضعف حاکمیت شود؛ گام دیگر این بود که مرکزیت اغتشاشات از تهران به پیرامون و شهرهای کوچک انتقال یافت چرا که با هزینه کمتر، بازخورد بیشتری عائد دشمن میشود و از طرفی مردم در پیرامون، تجربه شهرهایی مثل تهران را در رویارویی با این پدیدهها نداشتند، همچنین قدرت حاکمیت در شهرهای پیرامون نسبت به مرکز ضعیفتر است.
حجت الاسلام والمسلمین رهدار به تفاوت اغتشاشات اخیر با فتنههای دیگر اشاره کرد و گفت: به هر حال هر کدام از این تحلیلها از یک وجهی درست و از جنبهای غلط است؛ هرچند تحلیل سوم به واقعیت نزدیکتر است و مسلما در اغتشاشات اخیر دشمن قصد داشت، مردم را در مقابل مردم قرار دهد، بدین جهت مسأله بنزین و اعتراضهای واقعی نیز کاملا مورد بهرهبرداری قرار گرفت.
وی رویکرد شناختی دولت نسبت به تودهها را ضعیف و امنیتی عنوان کرد و افزود: سیر تکرار بیتدبیری دولت در قضیههای مشابه گران شدن بنزین یا برجام که در همین جریان بسیاری از نمایندگان در صحن علنی مجلس اعتراض کردند، نشاندهنده این مسأله است که دولت به جای مشارکت مردم، سیاست تصدی گری را در پیش گرفته است یا سعی دارد همانند دولت سابق خودش متهم به فعالیتهای پوپولیستی نشود.
رییس مؤسسه فتوح اندیشه به بصیرت مردم ایران و مطالبات به حق آنها اشاره و تأکید کرد: هر وقت مردم اعتراض دارند و استیفای حقوق به حق خودشان را مطالبه کردند، دشمن سوء استفاده کرد، بنابراین باید سازوکار قانونی اندیشه شود که میان مطالبه به حق مردم از مسؤولان نارکارآمد در نظام اسلامی و حق حفظ نظام که از اوجب واجبات است، مردم بتوانند جمع کنند؛ همچنین با توجه به حوادث بعد از انقلاب و رهنمودهای رهبران نظام اسلامی باید وجه جمعی بصیرت جای بصیرتهای پسینی را بگیرد، تا از رفتارهای احساسی و هیجانی در ابتدای آشوبها و به اصطلاح سرایت روانی تصاعدی جلوگیری شود.
حفظ نظام اسلامی مستلزم تحفظ سرمایههای اجتماعی است
وی حفظ نظام را مستلزم تحفظ بر سرمایههای اجتماعی نظام اسلامی دانست و خاطرنشان کرد: سرمایه اجتماعی رهبری در این قضیه ضربه خورد، هرچند اجراییترین برنامه برای حفظ نظام، استفاده از ظرفیتهای قانونی حفظ نظام یعنی حمایت از قانون و حفظ اقتدار نظام اسلامی است.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) یادآور شد: اگر قرار باشد بعد از سیاستگذاری و قانونگذاری و حسب کار کارشناسی دولت با پشتیبانی داخلی و خارجی آشوب و اغتشاش صورت بگیرد و قانون اجرا نشود، این رویه ادامه پیدا خواهد کرد و به کلی قانونگذاری و اقتدار دولت در کشور زیر سؤال خواهد رفت.
وی افزود: تجربه نشان میدهد که رهبر معظم انقلاب در فتنه 88 حتی زمانی که برخی از نمایندگان مجلس از رهبری درخواست کردند با حکم ولایی انتخابات را ملغی اعلام کنند، ایشان استفاده از ظرفیتهای قانونی را گوشزد کردند.
حجت الاسلام والمسلمین رهدار به ظرفیتهای فقه امنیت اشاره کرد و گفت: در دین اسلام به موضوع امنیت بسیار اهمیت داده شد و یکی از وظایف حکومت اسلامی شمرده شده است و در حال حاضر نیز یکی از شاخصههای توسعه سیاسی از آن یاد میشود.
وی امنیت کشور ایران را به عنوان یک برند جهت صدور انقلاب اسلامی عنوان کرد و افزود: در منطقه غرب آسیا به رغم هجمههای مختلف علیه کشور و این که ایران قربانی تروریسم است، اما از بالاترین امنیت به عنوان یک برند در منطقه برخوردار است که میتواند یکی از بسترهای الگویی برای صدور انقلاب باشد.
راهاندازی دروس خارج فقه امنیت، درس علمی از اغتشاشات است
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، راهاندازی دروس خارج فقه امنیت در حوزه علمیه را درس علمی از اغتشاشات عنوان کرد و گفت: متأسفانه فقه امنیت در حوزه علمیه جدی گرفته نشده است، بدین جهت پیشنهاد میشود پژوهشکده فقه امنیت جهت سیاستگذاریهای کلان و تولید متون متکثر درباره فقه امنیت ایجاد شود و خروجی آن سرمایه نظری اولیه برای برگزاری درسهای خارج فقه امنیت باشد که در این زمینه بسیار محدودیت وجود دارد، همچنین طلاب میتوانند موضوعات فقه امنیت را به صورت کاربردی در پایاننامهها مورد بررسی قرار دهند.
وی با اشاره به ریزموضوعات فقه امنیت تأکید کرد: با توجه به سیاست دشمن در جنگ نیابتی و آموزش ارتشهای سایبری برای اغتشاش و آشوب در کشور در آینده، موضوعاتی همچون فقه مطالبهگری در ارائه راهکار مطالبه به حق مردم و اعتراض به سیاستهای مسؤولان نظام اسلامی بسیار مؤثر است و میتواند راه حل قانونی برای جلوگیری از بی تدبیری مسؤولان و سوء استفاده دشمنان ایجاد کند.
پایین بودن سطح آگاهی دیپلماتیک عمومی
رییس گروه فقه سیاسی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، راهبردهای افزایش بصیرت جمعی را برشمرد و یادآور شد: انقلاب اسلامی با مأموریتها و چالشهایی که در مقیاس جهانی دارد از مواجهه اجمالی به مواجهه تفصیلی نیل پیدا کرده است، در صورتی که بازیگران و توده ما شناخت جهانی ندارند و بومی و داخلی میاندیشد.
وی پایین بودن سطح آگاهی دیپلماتیک عمومی را یک آسیب خواند و گفت: ریشه برخی از مشکلات در کشور پایین بودن سطح آگاهی دیپلماتیک عمومی است، بدین جهت در جلسهای که با حضور دیپلماتهای وزارت خارجه برگزار شد به صدا و سیما پیشنهاد داده شد که شبکهای با نام شبکه دیپلمات راهاندازی شود که با دعوت از سفرای داخلی و خارجی و محققین عرصه روابط بین الملل بتواند در یک شیب تاریخی و فعالیت در این عرصه، آگاهی و شناخت اجتماعی را افزایش دهد.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) افزود: اسناد امنیتی از اخبار امنیتی بسیار مهمتر است و با توجه به شتاب اتفاقات و حوادثی که در اجتماع صورت گرفته، عقلانیت بازه زمانی برای انتشار اسناد امنیتی جهت روشنگری افکار عموی به دورههای کوتاهتر تبدیل شده است، لذا تبدیل پروندههای عینی امنیتی به سریالهایی بر اساس واقعیت بسیار مؤثرتر از فیلمهای انتزاعی و تخیلی خواهد بود.