مرحوم آخوند از فلسفه به عنوان چاشني علم اصول استفاده كرده است استاد حوزه عمليه مشهد گفت: مرحوم آخوند در تمام اصول سعي كرده است كه همه مسائل را به گونه اي تحليل عقلي و فلسفي بكند و حتي در وضع لغات آنان را رنگ و بوي فلسفي مي‌دهد.
به گزارش پايگاه اطلاع‌رساني پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي (ايسكا) به نقل از خبرگزاري رسا، آيت الله محمد قاضي زاده، مدرس خارج فقه و اصول حوزه علميه مشهد، در همايش نكوداشت يكصدمين سال ارتحال آخوند خاساني كه با موضوع بررسي مباني، روش اجتهادي و انديشه هاي سياسي آخوند خراساني عصر امروز در دفتر تبليغات استان خراسان رضوي برگزار شد، گفت: سخن گفتن در خصوص شخصيت عظيمي همچون آخوند خراساني در ملكوت بسيار مشكل است.
وي از مرحوم آخوند خراساني به عنوان شخصيتي برجسته و كم نظير يادكرد و بيان داشت: اين شخصيت عظيم علمي داراي وجوه و ابعاد متعدد و مختلفي مي باشد.
مدرس خارج فقه و اصول حوزه علميه مشهد ابراز داشت: جودت فكر، تيز هوشي، فراصت، حافظه قوي، اشراف بر مسائل فقيه، اصولي، ادبي، فلسفي و ... از برجستگي هاي كم نظير وي است؛ به عبارتي آخوند خراساني شخصيتي بسيار پرتلاش، پركار و خستگي‌ناپذير بود و شاهد اين تعاريف سخنان حضور شيخ الاسلام در درس اين شخصيت عظيم علمي است، به بيان ديگر اشراف و سلطه وي در مباني شيعي و اهل سنت بسيار زياد است.
وي ادامه داد: آخوند خراساني تماما اصولش را «من اوله الي آخره» با نظم، آهنگ و موسيقي ويژه و خاص قلم زده است، به بيان ساده تر او با عبارات و جملاتي متناسب و نوعا مسجع انديشه‌‌هاي خود را نوشته است و نوشته ها داراي روح خاص و هماهنگي است.
آيت الله قاضي زاده با بيان اين كه نوشته‌هاي مرحوم آخوند در نهايت تليخص بوده و نوعا آن نوشته ها با جملاتي شيوا يادداشت شده است، متذكر شد: نوشته هاي اين شخصيت بزرگ نشان مي دهد كه وي اشرافي كامل بر جان و محتواي علمي دارد. مرحوم آخوند خراساني بر خلاف بعضي از اهل فكر اين تليخص را انتخاب مي كند و عبارات كوتاه را بر مي‌گزيند كه خوانندگان آن ناچار به تأمل و تفكر در عبارات باشند.
وي سپس در خصوص بحث مكتب اصولي آخوند خراساني گفت: مكتب اصولي مرحوم آخوند داراي نوآوري‌هايي است، چه در آن مسائلي كه مربوط به ادبيات مي باشد و چه در جاهاي ديگر؛ اما آن‌چه كه مجموعه يك مكتب اصولي را براي آخوند رقم مي زند عبارت است از يك منبعي كه فرآورده اي چند بعدي را در هم خلق كرده و از اين مجموعه يك اصولي را سرپا و بنا نهاده است و آن نيز عبارت است از مباحث و قواعد فلسفي، كلامي و ادبي؛ آخوند در تمام اصول سعي كرده است كه همه اين مسائل را به گونه اي تحليل عقلي و فلسفي بكند و حتي در وضع لغات آنان را رنگ و بوي فلسفي مي دهد.
مدرس خارج فقه و اصول حوزه علميه مشهد ابراز داشت: اين‌كه چاشني علم اصول فلسفه شده، بسيار پسنديده است زيرا فلسفي شدن در فهم آيات و روايات و اوصاف كمك مي‌كند. به عقيده بنده اصل اين كار بسيار مفيد است؛ نهايت سخن بنده در اين است كه ما جايگاه اين قواعد اصولي را كه داراي جنبه‌هاي كلامي و فلسفي است، آن چه جايگاه بناي عقلا و اعتبارات عقلائيه است و نيز آن‌چه متخذ از ظرافت هاي ادبي است را بشناسيم و بدانيم كه هر كدام از چه جايگاهي برخوردارند.
وي نيز عنوان داشت: امروز بايد دانشگاه‌هاي كشور مدل‌هاي علمي حوزه علميه را بكار بگيرند، نه اين كه حوزه هاي علمي روش هاي دانشگاه را مورد استفاده قرار دهند.
آيت الله قاضي زاده با عنوان اين كه كلمات آخوند باهمه عظمتي كه دارد، گاهي اوقات مورد نقد قرار مي گيرد، بيان داشت: يكي از بحث هاي چالش برانگيز ايشان اين است كه هنگامي كه ايشان از نظر لغوي مي‌خواهند موضوعي را ثابت كند، عده‌اي اين‌گونه برداشت مي‌كنند كه مرحوم آخوند جبر‌گرا است و از نظر بنده اين سخنان اصلا تناسبي با مرحوم آخوند ندارد؛ ما اگر جايگاه جبر را از جايگاه تكليف جدا كنيم هيچ مشكلي وجود ندارد، زيرا جبر در امور تكويني است؛ بحث سر اين است كه خدا انسان را مختار آفريده است و اختيار جزو ذات انسان است.